تجزیه و تحلیل مکانی عوامل محیطی مؤثر بر لیشمانیوز جلدی در ایران با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)

    مقدمه: تشخیص عوامل بیماری‌زا و یافتن الگوی انتشار آن‌ها در محیط، کشف تجمع مکانی بیماری‌ها و عوامل محیطی تشدیدکننده بیماری، از مهم‌ترین و ضروری‌ترین برنامه‌ها در بهداشت عمومی و مدیریت بیماری‌ها می‌باشند. مدیریت صحیح و ایجاد زمینه‌های تصمیم‌گیری مناسب برای یک بیماری تنها بر اساس تجزیه و تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها و اطلاعات مکان مرجع امکان‌پذیر می‌باشد؛ بنابراین، با توجه به قابلیت‌های فراوان سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS ) در این زمینه، بکارگیری آن در بخش بهداشت و درمان کشور امری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.   روش کار: این مقاله در صدد است رابطه میان عوامل مختلف محیطی و اقلیمی با الگوی پراکندگی لیشمانیوز جلدی در ایران را در محیط GIS مورد مطالعه قرار دهد. ابتدا، مدل مفهومی مطالعه تعریف گردید. در مرحله بعد، لایه‌های اطلاعاتی مکانی و داده‌های بیماری برای سال‌های 1380 تا 1386 از مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت جمع‌آوری شد. سپس، با استفاده از تحلیل‌های مکانی- آماری و تلفیق لایه‌های اطلاعاتی با مدل بولین، مناطق مستعد شیوع این بیماری شناسایی شد.   یافته‌ها: در این تحقیق مناطق آندمیک و کانون‌های اصلی لیشمانیا در ایران به ترتیب استان‌های اصفهان، خراسان رضوی، مرکزی، فارس، خراسان جنوبی، کرمان، قم، تهران، قزوین و سمنان شناسایی شدند.   نتیجه‌گیری: اولویت‌بندی عوامل ایجاد کننده بیماری‌ها و یافتن تجمع مکانی آن‌ها با استفاده از تلفیق آنالیزهای آماری و مکانی و مدل‌سازی در یک سیستم GIS امکان‌پذیر بوده و می‌تواند به عنوان ابزاری توانمند جهت مدیریت و تصمیم‌گیری بهینه در زمینه بهداشت عمومی بکار گرفته شود.